Polska prezydencja w UE – szansą na zrównoważoną transformację energetyczną

Z okazji przejęcia przez nasz kraj prezydencji w UE, ORLEN przygotował stanowisko, w którym zwraca uwagę na najważniejsze wyzwania w procesie transformacji energetycznej: utrzymanie konkurencyjności unijnego rynku, neutralność technologiczną, dostępność finansowania dla dekarbonizacji oraz odejście od nakazowego charakteru regulacji.

Manifest został zaprezentowany podczas Kongresu Open Eyes Economy Summit (OEES) w Krakowie. Grupa ORLEN przedstawiła w nim kierunki działań na najbliższe dekady. Ten strategiczny dokument wpisuje się jednocześnie w plany koncernu dotyczące osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r.

Grupa ORLEN monitoruje unijne otoczenie regulacyjne i procedowane zmiany prawne, zwłaszcza w kontekście propozycji dotyczących transformacji energetycznej, konkurencyjności firm i ochrony klimatu. Czyni to nie tylko dzięki branżowym, krajowym i międzynarodowym organizacjom, ale również poprzez własne przedstawicielstwo w Brukseli.

Kluczowe założenia manifestu ORLEN

Ogłoszony manifest skupia się na trzech podstawowych filarach: konkurencyjności unijnego rynku, wsparciu finansowania dekarbonizacji oraz uproszczeniu regulacji.

W przypadku pierwszego filaru ORLEN akcentuje potrzebę zachowania neutralności technologicznej. Podkreśla, że aby transformacja była zrównoważona i nie obciążała nadmiernie gospodarek państw członkowskich UE, konieczne jest uwzględnienie w tempie jej realizacji specyfiki ekonomicznej poszczególnych krajów, kontekstu geopolitycznego i kosztów społecznych.

Dla ochrony konkurencyjności ważne jest z kolei wdrożenie rozwiązań wspierających unijny przemysł i miejsca pracy. Zasadna jest też ochrona gospodarki przed napływem produktów o wyższym śladzie węglowym. Wysoko na liście priorytetów znalazło się także bezpieczeństwo energetyczne i dostaw kluczowych surowców oraz paliw. Pandemia COVID-19 i inwazja Rosji na Ukrainę potwierdziły konieczność budowania łańcucha wartości na terytorium Unii i współpracy z wiarygodnymi partnerami, które mają zasadnicze znaczenie dla przyszłego rozwoju unijnych gospodarek. Warto w tym kontekście wspierać własne wydobycie surowców oraz produkcję paliw i biopaliw.

Transformacja energetyczna jest kosztowna. Jeśli mowa o finansowaniu dekarbonizacji, czyli drugi filar, Grupa ORLEN postuluje wprowadzenie systemu zachęt. Projekty wykorzystujące technologie dekarbonizacyjne są niezwykle kapitałochłonne, a ich rentowność – niepewna. Regulacje powinny zachęcać do inwestowania w pełen wachlarz technologii zero- i niskoemisyjnych.

Konieczne jest także bezpośrednie wsparcie finansowe. Potrzebne są dedykowane fundusze unijne, wspierające budowę infrastruktury energetycznej oraz rozwój innowacyjnych technologii, które powinny być uzupełnione o fundusze dedykowane poszczególnym regionom Unii. Warto też rozważyć instrumenty operacyjne zapewniające ekonomiczne bodźce do inwestowania w Unii, ograniczając niepewność średnio- i długookresowej amortyzacji projektów dekarbonizacyjnych.

W przypadku trzeciego filaru istotne jest wdrożenie ułatwień dla prowadzenia działalności, w tym tych ograniczających nadmierną sprawozdawczość, unikanie regulacji o nakazowym i zbyt szczegółowym charakterze czy wprowadzanie takich, które uwzględniają technologie i ekonomiczno-społeczne realia poszczególnych krajów.

Poza tym, jak zauważono w dokumencie ORLEN, Unia stawia na kary za brak realizacji założonych wymogów zamiast systemu zachęt dla przyciągania nowych inwestycji. System celów i kar może mieć negatywny wpływ na wyniki przedsiębiorstw, wzrost gospodarczy i dobrobyt obywateli, co zwiększa ryzyko nieosiągnięcia założonych ambicji. Jednocześnie podkreślono konieczność stałego dialogu unijnych instytucji z sektorem energetycznym i przemysłowym.

Polska prezydencja w UE – dlaczego jest tak istotna?

Manifest ORLEN ogłoszono w przededniu objęcia przez nasz kraj prezydencji w Radzie UE.

W naszym kraju, z uwagi na uwarunkowania historyczne, proces transformacji energetycznej ma szeroki zakres i wymiar. Jednocześnie przykład i doświadczenia Polski są cenne. Dobrze ilustrują to, że poszczególne państwa członkowskie UE mają swoją specyfikę, którą trzeba uwzględniać, projektując transformację energetyczną kontynentu.

Prezydencja w Radzie UE sprawowana jest w systemie rotacyjnym kolejno przez wszystkie państwa członkowskie, przez 6 miesięcy. Przedstawiciele kraju sprawującego prezydencję są odpowiedzialni za ustalanie porządku obrad posiedzeń poszczególnych gremiów Rady UE oraz prowadzenie negocjacji.

Aby zapewnić kontynuację działań, w 2009 roku wprowadzony został system trio prezydencji. Oznacza to współpracę kolejno po sobie sprawujących prezydencję państw. Podobnie jak za pierwszym razem, Polsce towarzyszyć będą Dania i Cypr.

Kraje te przygotowują wspólnie z Komisją Europejską 18-miesięczny program działań. Na jego podstawie każde z tych państw opracowuje własny, 6-miesięczny program. Przewodniczenie Radzie UE stwarza możliwości politycznego oddziaływania, a przy okazji tworzenia pozytywnego wizerunku kraju. Dobrze przygotowana i skutecznie przeprowadzona prezydencja może umocnić pozycję Polski w Unii Europejskiej i w świecie.

Polska plasuje się w czołówce najszybciej rozwijających się krajów. Notuje szybsze tempo wzrostu, niż wynosi średnia dla gospodarki UE-27. To stwarza dobrą pozycję do nadawania tonu. Kraj sprawujący prezydencję musi działać bezstronnie i neutralnie. Powinien jednak położyć akcent na bliskie mu tematy. Kluczowe procesy decyzyjne na poziomie unijnym realizowane są z inicjatywy Komisji Europejskiej. W kolejnym kroku przepisy w zasadniczej części są przyjmowane wspólnie przez Parlament Europejski i Radę Unii Europejskiej. Sprawowanie prezydencji pozwala bezpośrednio uczestniczyć w procesie tworzenia prawa.

Wprowadzane nowe unijne reguły w formie rozporządzeń czy dyrektyw są wiążące we wszystkich państwach członkowskich, wywierając bezpośredni wpływ na sytuację ich mieszkańców.

Warto podkreślić, że Polska obejmuje prezydencję w Radzie Unii Europejskiej w chwili zmiany. Obecnie domykany jest proces wyboru składu nowej Komisji Europejskiej. Nowy Parlament Europejski zaczął pracę tej jesieni. W pierwszej połowie 2025 r. planowane będą działania unijnych instytucji w ramach nowego pięcioletniego cyklu. Daje to niepowtarzalną okazję do podniesienia na liście priorytetów określonych spraw.

Grupa ORLEN nadaje kierunek transformacji

Grupa ORLEN realizuje szeroko zakrojone działania, łączące cele klimatyczne z ideą wspierania konkurencyjności europejskiego przemysłu. Strategia Grupy ORLEN zakłada w najbliższej dekadzie inwestycje w morskie i lądowe farmy wiatrowe, fotowoltaikę, biogaz, biometan, biopaliwa nowej generacji oraz odnawialny wodór. Koncern stawia też na produkcję energii w technologii małych reaktorów jądrowych (SMR) oraz rozwój elektromobilności. Równolegle prowadzone są prace związane m.in. z rozwojem sieci elektroenergetycznych czy dekarbonizacją ciepłownictwa systemowego.

 

Grupa ORLEN zamierza prowadzić działania związane z rozwojem technologii wychwytu i składowania dwutlenku węgla, która pozwoli zdekarbonizować sektor przemysłowy. Perspektywa koncernu funkcjonuje w kilku segmentach: przemysł, energia oraz transport. Dzięki temu Grup ORLEN prowadzi optymalne procesy dekarbonizacyjne, uwzględniające potrzeby każdego z tych obszarów.